OKUL YÖNETİCİLERİNİN SEÇİMİ VE YETİŞTİRİLMESİ
“Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Seçimi ve Yetiştirilmesi: Tespitler ve Bir Model Önerisi” raporumuzu açıkladık.
Eğitimde 2023 Vizyonu'nun açıklandığı ülkemizde, "Yönetici Yetiştirme ve Geliştirme Programı" konusunda ivedi çalışma yapılmalı. Tartışmalarla zaman kaybedilmemeli.
Öğretmenlerimize,yöneticilerimize gereken nitelikleri taşımadıkları ithamından haz duyan; "Türkiye’nin nitelikli öğretmen ve yönetici sorununu çözmesi gerek" demekten yorulmayan bir kitle var.
Öğretmen ve yönetici konusunda nitelik değil, eğitim sisteminde "netlik" sorunu var.
Kaliteli eğitim, ‘iyi öğretmen’ ve ‘lider yönetici’ ikilisini oluşturmayı ve ilişkisini doğru zeminde kurmayı gerektiriyor.
Genel yaklaşımımızı, 2017 yılında yayımladığımız “Eğitim Yönetiminde Liyakat ve Kariyer Sistemi” raporumuzla aktarmıştık.
“Eğitim Kurumu Yöneticilerinin Seçimi ve Yetiştirilmesi: Tespitler ve Bir Model Önerisi” başlıklı raporumuzda Kıta Avrupası, ABD, İngiltere, Avusturalya, Asya ve Uzak Doğu başlıkları altında 10'dan fazla ülkenin yönetim uygulamalarına yer verdik.
Finlandiya'da:
*Öğrenci, Veli ve Öğretmenlerle İlişkileri Yönetme
*Politika belirleme, planlama, bütçe hazırlama, öz değerlendirmeyi yönetme, liderlik gibi yeterlilikler gözetiliyor. Ulusal Yeterlilik Belgesi'ne sahip olmaları isteniyor. Üniversiteden "Sertifika" almaları öneriliyor.
Almanya'da:
Bütün ülkede geçerli tek bir yönetici seçme sistemi yok. Yönetici seçmek için bazı eyaletler mülakat,bazıları sunum yapma, kimisi iş başarımını değerlendirmeyi esas alıyor. Aşağı Saksonya Eyaleti'nde '4 Modüllük Eğitim' şartı var.
*modüller için raporumuz incelenebilir
Fransa'da:
Sınav+Mülakat uygulaması var. Sınava girmek için 30 yaşını aşmış olmak şart. Müdür olmak için Müdür Yardımcılığı yapmış olmak gerekiyor. Zorunlu Yetiştirme Programı var ve süresi; 41 ile 51 kurs günü arası. Müdür Yardımcısı 2 yıl kurslarla yetiştiriliyor.
İtalya'da:
Eğitim kurumu yöneticilerinin atanma ve yükselmelerinde Fransa, İsveç ve Danimarka'ya benzer sistem uygulanmaktadır.1996'ya kadar tek şart öğretmenlik deneyimi idi.1996'da reform yapıldı ve belirli bir hizmet içi formel eğitimden geçirilme şartı getirildi.
Slovenya'da:
Eğitim yöneticilerinin göreve başlamadan önce eğitimden geçmeleri zorunluluğu var. 24 Saat süren 6 farklı modül uygulanıyor.
Avrupa ülkelerinde 21 Ülke ve Bölge'de yöneticilik eğitimi almış olma şartı var. Eğitimin süresi ülkelere göre değişiyor.
Türkiye, Yunanistan, Lüksemburg, Letonya ve Danimarka gib ülkelerde formel bir eğitim programı bulunmuyor.
[2012 EURYDICE verileri her şeyi ifade ediyor]
Okul Yöneticilerini suçlamak kolay olandır. Bakanlıkça, "Yetiştirme Programı" uygulamak ise doğru olandır.
Ülke örneklerini artırmak mümkün tabi ki.
ABD, İngiltere, Avustralya, Asya ve Uzak Doğu İçin detaylı bilgi raporumuzdan alınabilir.
Raporumuzda yer verdiğimiz "Avrupa'da Eğitim Kurumu Yöneticiliği İçin Aranan Şartlar" başlıklı 2012 EURYDICE tablosunu dikkatlerinize sunuyorum.
Konu, sığ tartışmalardan çıksın ve daha net anlaşılsın diye raporumuzda yer verdiğimiz " Ülkelerin Eğitim Kurumu Yöneticiliğinin Mukayesesi" başlıklı tabloyu analiz için dikkatlerinize sunuyorum.
Yine ülke kıyaslamaları üzerinden konuşacak olursak; "Eğitim Kurumu Yöneticiliğinde Sorumluluk Alan Kurumlar" başlıklı raporumuzda yer verdiğimiz bir başka tabloyu dikkatle incelemeyi öneriyorum.
Yöneticilere karşı sorumlulukla hareket yerine, hakaret ve suçlama kolaycılıktır
Üniveristelerdeki tezli/tezsiz eğitim yönetimi yüksek lisans eğitimlerinin içeriği incelendiğinde güncellenmesi gerektiği bir gerçektir. Yönetici yetiştirmeye uygun değildir. Yüksek Lisans programları güncellenerek "Eğitim Yöneticisi Yetiştirme Programı" haline getirilebilir.
Bakanlık, eğitim kurumu yöneticiliğinde
önce yetiştirme sorumluluğu almalı, sonra seçme ve atama yetkisine odaklanmalı.
Eğitim vermeden sınava tabi tutmak, atama yaptıktan sonra eğitim imkânları sunmamak, eğitim yöneticiliğinde en büyük hata ve eksiklerimizin başında yer alıyor.
Eğitim kurumu yöneticilerinin her yıl asgari 30 saat olmak üzere nitelikli ve uygulamaya dönük hizmet içi eğitim görmeleri mutlaka sağlanmalıdır.
Yöneticilerin mesleki gelişim ve motivasyonlarını artırmaya dönük eğitim programları Bakanlıkça tasarlanıp, gerçekleştirilmelidir.
Eğitim kurumu yöneticiliği göreviyle sorumluluklar artarken, mali ve sosyal haklar artmamakta, birim saat başına alınan maaş tutarı da düşmektedir.
OECD ülkeleri arasında, ortalama okul müdürü maaşı ile öğretmen maaşı arasındaki farkın en az olduğu ülkelerden biri ise Türkiye’dir.
Geçmişten bu güne uygulamalar, ülke karşılaştırmaları, sorunun tespiti ve çözümün teklifi; Hak edenin görev alması, hakkını verenin görevde kalması, yeterliliği kaybedenin görevden alınması, ikincil değil aslî görev olması ve daha fazlası raporumuzda...
Ali Yalçın
Genelbaşkan
